तुळशीविवाह (Tulsi Vivah )आपल्या आयुष्यात एकदतरी करावा, असे शास्त्रात सांगितले आहे. या दिवशी केलेल्या उपवासालाही खूप महत्त्व आहे. या उपवासाने मागील जन्मांचे पाप नाहीसे होऊन पुण्य प्राप्त होते. तुलसी विवाहात तुलसीजींचा विवाह शालिग्राम यांच्याशी होतो. शालिग्राम हे भगवान विष्णूचे रूप आहे. तुळशीला विष्णुप्रिया म्हणतात. तुळशी आणि विष्णू हे पती-पत्नी मानले जातात. तुळशीशिवाय भगवान विष्णूची पूजा अपूर्ण मानली जाते. कार्तिक महिन्याच्या शुक्ल पक्षातील एकादशी पासून ते कार्तिक पूर्णिमा पर्यंत तुळशीजी आणि शालिग्रामजी यांचा विवाह करतात. यालाच तुळशी विवाह म्हणतात. भक्तिभावाने केलेली उपासना कधीही व्यर्थ जात नाही. यावेळी तुळशीविवाह 5 नोव्हेंबर 2022, शनिवारी आहे. द्वादशी तिथी 5 नोव्हेंबरला संध्याकाळी 6.08 वाजता सुरू होईल आणि 6 नोव्हेंबरला संध्याकाळी 5.06 वाजता संपेल.
तुलसी विवाह विधी: तुळशीचे झाड स्वच्छ करून त्यावर गेरू आणि चुन्याने रंग देऊन सजवा. सुंदर मंडप बनवून ऊस व फुलांनी तो सजवावा. कुटुंबातील सर्व सदस्यांनी तुळशी विवाहासाठी नवीन कपडे घालून तयार व्हावे. तुळशीशी विवाहासाठी शालिग्राम जी म्हणजेच विष्णूजींची काळी मूर्ती किंवा रंगनाथ आवश्यक आहे. जर ते उपलब्ध नसेल तर तुम्ही सोने, पितळ किंवा मिश्र धातूची मूर्ती घेऊ शकता किंवा तुमच्या श्रद्धेनुसार विष्णूजींचे चित्र देखील घेऊ शकता. जर व्यवस्था नसेल तर पंडितजींच्या विनंतीनुसार ते मंदिरातून शालिग्रामजींची मूर्ती सोबत आणू शकतात. सर्वप्रथम गणेशजींची पूजा करा, त्यानंतर मंत्रोच्चार करताना भगवान विष्णूची मूर्ती तुळशीजींच्या समोर ठेवा. या मंत्राने भगवान विष्णूचे आवाहन करा:-
आगच्छ भगवान देव अर्चायश्यामि केशव ।
तुभ्यं दास्यामि तुलसीं सर्वकामप्रदो हो ।
(हे भगवान केशव, ये प्रभू, मी तुझी पूजा करीन, तुळशीला तुझ्या सेवेत अर्पण करीन, तू माझ्या सर्व इच्छा पूर्ण कर)
विष्णुजींना पिवळे वस्त्र परिधान करा, विष्णूजींना पिवळा रंग प्रिय आहे. पितळेच्या भांड्यात दही, तूप, मध टाकून ते देवाला अर्पण करावे. नंतर षोडशोपचार पूजा करावी. तुळशीमातेला लाल रंगाचा पदर घालावा. शालिग्रामजींना तांदूळ अर्पण केला जात नाही, म्हणून त्यांना तीळ अर्पण करा. दूध आणि हळद यांची पेस्ट बनवून शालिग्राम आणि तुळशीला अर्पण करा. उसापासून बनवलेल्या मंडपात दूध आणि हळद टाकून पूजा करावी. लग्नाच्या वेळी केले जाणारे सर्व विधी करा. तुळशीजी आणि शाळीग्राम यांची प्रदक्षिणाही करावी. यासोबतच “ओम तुलसायाय नमः” या मंत्राचा जप करावा.
तुळशीमातेच्या लग्नासाठी साडी, मेहंदी, काजल, बिंदी, सिंदूर, चुडा इत्यादी सुहाग वस्तू व भांडी अर्पण करा. जे काही अन्न तयार केले जाते ते दोन लोकांसाठी एका ताटात ठेवावे आणि प्रसादासाठी वापरावे. कन्यादानाचा संकल्प करा आणि देवाला प्रार्थना करा, "हे देवा ! तुळशीचा स्वीकार कर. ती पार्वतीच्या बीजातून प्रकटली आहे, वृंदावनाच्या भस्मात वसलेली आहे. तुळशीवर तुझे खूप प्रेम आहे, म्हणून मी तिचा विवाह तुमच्याशी करत आहे, मी तिला मुलीप्रमाणे वाढवले आहे. आणि तुझी तुळस मी तुला देत आहे. हे परमेश्वरा! कृपा करून स्वीकार करा."
यानंतर तुळशी आणि विष्णूची पूजा करा. तुळशीमातेची कथा ऐका. कापूर लावून आरती करावी आणि तुळशीमातेची आरती करावी. परमेश्वराला अर्पण केलेला भोग प्रसाद म्हणून वाटावा. सकाळी हवन करावे. यासाठी खीर, तूप, मध आणि तीळ यांच्या मिश्रणाचा 108 आहुती द्यावा. स्त्रिया तुळशीमातेचे गीत गातात. त्याच वेळी व्रत करणाऱ्या व्यक्तीने वस्त्र परिधान करावे, त्याचवेळी शालिग्राम आणि तुळशीमातेला श्रद्धेनुसार अन्नदान करावे, तसेच दक्षिणाही श्रद्धेनुसार अर्पण करावी. परमेश्वराला प्रार्थना करा, "प्रभो! तुझ्या सुखासाठी या व्रतामध्ये काही उणीव राहिली असेल तर मला क्षमा करा. आता तुळशीला घेऊन बैकुंठधामला या. माझ्याकडून केलेल्या उपासनेने सदैव तृप्त राहा, मला आशीर्वाद द्या." अशा प्रकारे तुळशीविवाह केल्यानंतर आवळा, ऊस, बेर इत्यादींचा आहारात समावेश जरूर करा. जेवणानंतर तुळशीची आपोआप गळून पडलेली पाने खाणे खूप शुभ आहे. तुळशी आणि शाळीग्रामचा विवाह करणे हे भगवान विष्णूच्या भक्तीचे रूपक आहे. यासाठी लोकप्रिय असलेली कथा पुढीलप्रमाणे आहे.
तुळशी विवाह कथा: जालंधर नावाचा एक राक्षस होता. त्यांची पत्नी वृंदा हिने कठोर धर्माचे पालन केले. जालंधरच्या पत्नीच्या पुण्यशक्तीमुळे मोठे देवही त्याचा पराभव करू शकले नाहीत. याच अभिमानाने त्याने अत्याचार करण्यास सुरुवात केली. देवतांनी रक्षणासाठी भगवान विष्णूकडे धाव घेतली. यावर उपाय म्हणून जालंधरच्या वेशात आलेल्या भगवान विष्णूने वृंदाचे शील भंग केले, त्यामुळे जालंधर मारला गेला. यामुळे संतापलेल्या वृंदाने विष्णूला दगड बनण्याचा शाप दिला. विष्णू म्हणाले, "हे वृंदा, तू मला खूप प्रिय आहेस. तुझ्या पवित्रतेमुळे तू माझ्याजवळ तुळशीच्या रूपात राहशील. तुझ्याशिवाय मी कोणताच भोग स्वीकारणार नाही. तुझा आणि माझा विवाह जो करील तोच परमपद प्राप्त करेल ". वृंदा सती झाली आणि तिच्या राखेवर एक वनस्पती जन्माला आली. ही वनस्पती तुळशी आहे. दगडाच्या रूपातील भगवान विष्णू, ज्यांना शालिग्राम म्हणतात आणि तुळशीचा विवाह याच कारणामुळे होतो.
टिप्पणी पोस्ट करा